Materiał edukacyjny

Definicje przemocy domowej

Korzystanie z koncepcji „przemocy domowej” oraz „przemocy w intymnych stosunkach” jest dość liberalne, ponieważ oba terminy są stosowane wymiennie podczas ogólnych rozmów i często w szerszym kontekście. W niniejszym omówieniu zastosujemy koncept „przemocy domowej”. Nie ma różnicy pomiędzy tymi dwoma terminami w przypadku definicji podanych poniżej.

Przemoc domowa to rodzaj przemocy, której dopuszcza się osoba bliska lub spokrewniona z ofiarą. Prześladowcą może być partner, dziecko, rodzic, ojciec dziecka ofiary, rodzeństwo lub opiekun.

„Partnerem” może być obecny lub były mąż/chłopak/współlokator lub obecna lub była żona/dziewczyna/współlokatorka. Prześladowca i ofiara nie muszą mieszkać razem czy być małżeństwem, aby przemoc skategoryzowano jako przemoc domową.

Przemoc domowa nie musi wydarzyć się w domu prześladowcy lub ofiary, aby ją skategoryzowano jako przemoc domową.

Przemoc domowa jest tak trudna dla ofiary, ponieważ ofiara jest powiązana z prześladowcą ze względu na osobistą lub intymną relację, co sprawia, że fakt przemocy jest jeszcze bardziej bolesny, a sytuacja – trudniejsza, jeśli chodzi o uwolnienie się. Przemoc domowa jest określana jako przemoc na tle płciowym, kiedy to stosuje się przemoc wobec danej osoby ze względu na jej płeć lub kiedy większość ofiar jest określonej płci.

 

Różne formy i oznaki przemocy

Przemoc domowa może się różnić, a w każdym wypadku często dochodzi do więcej niż jednego rodzaju przemocy. Przemoc może być fizyczna, psychiczna, na tle seksualnym, finansowa, cyfrowa oraz może obejmować różne rodzaje zachowań, w tym groźby, kontrolę lub przymus. Forma i początek przemocy mogą często być określone jako pewne koło przemocy, kiedy to napięcie w związku rośnie, co kończy się pewnego rodzaju bombą, a następnie znów przychodzi miesiąc miodowy i wszystko jest idealne. Następnie napięcie znów rośnie, znów wybucha bomba, znów zaczyna się miesiąc miodowy, a koło się zamyka.

 

Zauważ, że następujące streszczenie jest tylko przykładem wielu różnych opisów, przykładów i form skutków przemocy domowej. Streszczenie nie jest kompletne i ma tylko na celu zarysowanie idei rodzajów przemocy i ich konsekwencji. Powszechnym zjawiskiem jest nakładanie się form przemocy, na przykład przemoc fizyczna jest też formą przemocy psychicznej. Przemoc seksualna jest też często przemocą fizyczną, ale może obejmować zmuszanie kogoś do oglądania obrazów lub filmów o treści pornograficznej, werbalne molestowanie seksualne lub używanie niewłaściwych, nacechowanych seksualnie słów.

 

1. Przemoc fizyczna

Przemoc fizyczna występuje, kiedy użyto siły fizycznej przeciwko drugiej osobie, bez względu na to, czy nastąpiło uszkodzenie ciała. Przemoc fizyczna występuje też, kiedy ktoś powstrzymuje inną osobę przed zaspokojeniem jej potrzeb. Powszechnie przemoc fizyczna następuje po okresie przemocy psychicznej, ale nie zawsze tak się dzieje. Przykłady fizycznej przemocy domowej:

  • partner przetrzymuje cię jako zakładnika,
  • partner nie pozwala ci jeść,
  • partner nie pozwala ci na potrzebną ilość snu,
  • partner rani cię nożem, paskiem, bronią lub innym przedmiotem,
  • partner nie pozwala ci wziąć potrzebne lekarstwa,
  • partner kopie/bije pięścią przedmioty, rzuca nimi i niszczy je,
  • partner nie pozwala ci przychodzić lub wychodzić, kiedy chcesz,
  • partner bije cię, uderza pięścią, drapie, gryzie, uderza głową, kopie, wyrywa ci włosy, popycha cię, przypala, podtapia lub dusi.

Konsekwencje mogą być mniej lub bardziej poważne. Najbardziej poważnym skutkiem przemocy fizycznej jest zabicie partnera.

 

2. Przemoc psychiczna

Przemoc psychiczna (mentalna) może mieć formę słów lub języka ciała. Komunikację charakteryzuje zwykle poniżenie i najczęściej jest sposobem danej osoby na kontrolę nad partnerem. Przykłady psychicznej przemocy domowej:

  • partner krzyczy na ciebie,
  • partner wyzywa cię,
  • partner lekceważy cię,
  • partner grozi ci lub cię onieśmiela,
  • partner mówi ci, że jesteś szalona lub chora psychicznie,
  • partner obwinia cię o swoje zachowanie i uczucia,
  • partner izoluje cię od przyjaciół i rodziny,
  • partner nie ufa ci, abyś mogła sama podejmować decyzje,
  • partner sprawia, że czujesz się w związku jak w pułapce,
  • partner nie ufa ci, kiedy spędzasz czas z osobami płci przeciwnej,
  • partner sprawdza, gdzie jesteś – ma nad tobą kontrolę,
  • partner sugeruje użycie przemocy,
  • partner krytykuje cię lub lekceważy twoją pracę lub osiągnięcia,
  • partner sprawia, że czujesz, iż naprawdę go potrzebujesz,
  • partner zachowuje się w sposób obraźliwy i rani cię, kiedy jest pod wpływem alkoholu lub substancji odurzających,
  • partner wykorzystuje alkohol lub substancje odurzające jako wymówkę do obrażenia i zranienia cię,
  • partner nieprzerwanie nęka cię wiadomościami, telefonami lub wizytami,
  • partner zamierza „kazać ci za to zapłacić”, na przykład zabraniając szukania pomocy lub wsparcia po walce,
  • partner poniża cię i robi sobie z ciebie żarty, nie zwracając uwagi na to, czy jesteście w miejscu publicznym, przy przyjaciołach/rodzinie, czy też we dwoje.

Konsekwencje przemocy psychicznej są często trudne do usunięcia w porównaniu ze skutkami przemocy fizycznej. Przemoc psychiczna nie pozostawia widocznych ran, co jest jednym z powodów, dla których trudno ją zauważyć i poradzić sobie z nią.

 

3. Przemoc seksualna

Przemoc seksualna może mieć formę niechcianej penetracji (waginy, odbytu lub ust) lub fizycznego kontaktu (dotykania, całowania, lizania, ssania lub korzystania z przedmiotów) z jakąkolwiek częścią ciała. Przemoc może mieć formę:

  • ataku seksualnego, na przykład zmuszenie do stosunku płciowego, z prezerwatywą lub bez,
  • molestowania seksualnego, które może mieć formę zarówno psychicznego, jak i fizycznego molestowania ze względu na orientację seksualną.

Przykłady seksualnej przemocy domowej:

  • partner zmusza cię do prostytucji,
  • partner domaga się aktów seksualnych, których nie lubisz lub nie chcesz,
  • partner zmusza cię do seksu z innymi (wieloma) osobami,
  • partner używa siły fizycznej, władzy, sumienia i stresu, aby odbyć z tobą stosunek.

Przemoc seksualna występuje, kiedy jedna strona decyduje się na seks z partnerem, jeśli ten jest pijany, pod wpływem narkotyków, śpi, boi się odmówić, jest w zbyt podeszłym wieku lub zbyt młody, w zależności od przypuszczalnych relacji seksualnych tej osoby.

Konsekwencje mogą wystąpić natychmiast, ale też później. Mogą mieć naturę fizyczną, psychiczną lub społeczną. Kobiety wystawione na nadużycia seksualne są bardziej narażone na zarażenie chorobami przenoszonymi drogą płciową, na choroby ginekologiczne (takie jak infekcje, podrażnienie, ból) oraz na zajście w niechcianą ciążę niż kobiety, które nie są poddane takiej przemocy. U ofiar przemocy seksualnej prawdopodobnie wystąpią też objawy stresu pourazowego, niepokoju i depresji. Poza tym jest bardziej prawdopodobne, że będą czuć wstyd, winę, gniew, strach, izolację oraz będą mieć niską samoocenę, niż w przypadku osób, które nie doznały przemocy seksualnej.

 

4. Przemoc finansowa

Przemoc finansowa to rodzaj kontroli partnera za pomocą finansów/pieniędzy. Przykłady finansowej przemocy domowej:

  • partner zabrania ci pracować,
  • partner zabiera ci wypłatę,
  • partner wydziela ci pieniądze,
  • partner zapisuje wierzytelności na ciebie, a własność – na siebie,
  • partner nie pozwala ci wybrać ścieżki kariery,
  • partner niszczy celowo twoje rzeczy osobiste,
  • partner ukrywa przed tobą informacje o swojej pozycji finansowej,
  • partner korzysta ze wspólnych pieniędzy/wspólnej własności, aby wydawać je na niepotrzebne rzeczy, takie jak narkotyki/alkohol, lub na własne hobby bez konsultacji z tobą.

Na skutek przemocy ofiara może stać się wyizolowana, stracić niezależność i mieć przekonanie, że trudno będzie opuścić prześladowcę, ponieważ stała się od niego finansowo uzależniona.

 

 5. Przemoc cyfrowa

Przemoc cyfrowa występuje, kiedy ktoś stosuje przemoc, korzystając z takich technik jak przesyłanie wiadomości za pośrednictwem mediów społecznościowych, telefonu czy e-maila.

Przykłady cyfrowej przemocy domowej:

  • partner loguje się na twoje konto w mediach społecznościowych,
  • partner kontroluje, kto może być twoim znajomym, na przykład na Facebooku,
  • partner zna informacje o twojej lokalizacji, na przykład z twojego telefonu,
  • partner kontroluje to, z kim wolno ci się kontaktować i rozmawiać w mediach społecznościowych i przez telefon,
  • partner zmusza cię do wysyłania mu/jej nagich zdjęć/filmów lub zdjęć/filmów o charakterze seksualnym,
  • partner regularnie przegląda twój telefon, wyświetlając zdjęcia, wiadomości i historię połączeń,
  • partner przesyła ci przedstawiające go nagie zdjęcia/filmy lub zdjęcia/filmy o charakterze seksualnym wbrew twojej woli,
  • partner ciągle przesyła wiadomości na twój telefon, za pośrednictwem mediów społecznościowych lub ciągle do ciebie dzwoni,
  • partner grozi, że powie coś złego o tobie, lub rozpuszcza plotki na twój temat za pośrednictwem telefonu lub mediów społecznościowych,
  • partner żąda haseł, aby mógł się zalogować na twoje konto bankowe lub konto w mediach społecznościowych,
  • partner grozi, że opublikuje nagie zdjęcia/filmy lub zdjęcia/filmy o charakterze seksualnym, na których jesteś, lub prześle taki materiał do krewnych, przyjaciół lub znajomych z pracy.

Konsekwencje takiej przemocy mogą być różne, poza ciągłym poczuciem zagrożenia ofiary często doświadczają strachu, złości, niepokoju, przygnębienia oraz czują, że nie mają kontroli nad własnym życiem. Badania pokazują też, że ofiary czują, że nie mają prywatności, i jest bardziej prawdopodobne, że będą się izolować, czuć wstyd, mieć poczucie winy i bezsilności niż w przypadku osób, które nie doświadczają takiej przemocy.